ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΑΡΤΗΣ

Εκκλησιαστικό Ίδρυμα Βρεφών και Νηπίων «ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ»

Εισήγηση με θέμα: «Συνεργασία Σχολείου και Οικογένειας»

Εισηγητής: Θεόφιλος Σωτηρόπουλος, τ. Σχολ. Σύμβουλος

1. Συνεργασία Σχολείου και οικογένειας

Ευγονία και παιδαγωγική και κοινωνική αποστολή της οικογένειας.

Ο Δημιουργός εμπιστεύθηκε την ασύλληπτη τιμή της δημιουργίας λογικών όντων «κατ’ εικόνα Αυτού», στην οικογένεια. Για την διάπλαση δε αυτών εις «καθ’ ομοίωσιν Εκείνου», γονείς και δάσκαλοι έχουν συνυπογράψει «συμβόλαιο αμοιβαίας εμπιστοσύνης!!

Οι γονείς έχουν επομένως την υποχρέωση, αλλά κι την ευθύνη να φέρουν στον κόσμο παιδιά με υγιείς καταβολές. Τούτο προϋποθέτει να έχουν σωματική, αλλά και ψυχική υγεία, αφού θα κληροδοτήσουν όλες τους τις ιδιότητες καλές ή κακές στα παιδιά τους. Τούτο είναι συνέχεια της δημιουργίας του ανθρώπου από τον πανάγαθο Θεό, που τον δημιούργησε «κατ’ εικόνα Αυτού και καθ’ ομοίωσιν» όπως αναφέρει η Γραφή. Είναι δε, γνωστή η λαϊκή ρήση «αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα», που έχει την έννοια ότι οι γονείς με την αλόγιστη ζωή τους, γίνονται πρόξενοι οδυνηρών συνεπειών για τα παιδιά, αφού κάθε σωματική αλλά και ψυχική επιβάρυνση, θα μεταδοθεί και στα παιδιά τους. Ο Διογένης όταν κάποτε είδε στο δρόμο έναν νέο με έκδηλη αναπηρία του είπε: «ω νεανίσκε ο πατήρ σου σε μεθύων έφυσεν»!!

Έτσι φτάνουμε στο συμπέρασμα να ειπούμε, ότι ήταν σκόπιμο να καθιερωθεί δια νόμου το προγαμιαίο πιστοποιητικό, κάτι που είχαν θεσμοθετήσει οι Απριλιανοί, αλλά που δυστυχώς δεν εφαρμόσθηκε. Τα υγιή τέκνα θα έχουν καλή σωματική αλλά και διανοητική εξέλιξη όταν θα φοιτήσουν στο σχολείο, το οποίο είναι φωτεινό μετέωρο, φάρος πολιτισμού και βάθρο πνευματικόν. Είναι το φυτώριο του εξευγενισμού των ανθρώπινων ψυχών. Παρ’ όλα αυτά όμως η οικογενειακή εστία, η οποία σκηνοθετείται έντεχνα από τις ακάματες φροντίδες του πατέρα και θερμαίνεται από την ανεξάντλητη αγάπη της μητέρας, Θα παραμείνει ο βασικότερος και ουσιαστικότερος παράγοντας της Αγωγής. Οι γονείς είναι μεν οι γεννήτορες των παιδιών, αλλά διαδραματίζουν και έναν ρόλο παιδαγωγικό, τον οποίο κρατούν από του λίκνου μέχρι του τάφου. Τον ρόλο αυτό επωμίζεται η Μητέρα, που της έχει ανατεθεί από θεία επιταγή «Στου τέκνου σύρριζα το νου/θεού της μάνας μάτι»!

Η ορθή ή όχι διαπαιδαγώγηση των τέκνων εξαρτάται από τους γονείς, οι οποίοι είναι οι πρώτοι παιδαγωγοί που στο δικό τους έργο θα στηριχτεί η διαπαιδαγώγηση του σχολείου, και που θα πρέπει οι δύο παράγοντες της αγωγής οικογένεια και σχολείο να συμπορεύονται, να συνεργάζονται αρμονικά και είναι ολέθριο λάθος να αναφυεί μεταξύ τους αντιπαλότητα, η οποία θα αποβεί επιζήμια για τα παιδιά.

2. Έννοια της οικογένειας

Η οικογένεια, σα φυσική κοινωνική ενότητα, αποτελεί το πρωταρχικό, βιολογικό, αλλά και κοινωνικό κύτταρο, από το οποίο προέρχεται κάθε άλλος κοινωνικός και πολιτικός πολιτισμός.

Είναι λαθεμένη η άποψη των κοινωνιολόγων οι οποίοι παραδέχονται την φιλοσοφία του Εγέλου, ο οποίος υποστηρίζει ότι «το κράτος ουδέποτε και ουδαμού προήλθε ιστορικώς από την οικογένεια». Ανεξάρτητα δε της σχέσης οικογένειας-κράτους, η οικογένεια δεν παύει να είναι κατ’ ανάγκη και εκ φύσεως το πρότερον πράγμα που αναγνωρίζει και αυτός ο Αριστοτέλης λέγων «πρότερον και αναγκαιότερον οικία της πόλεως». Είναι δε τούτο αναμφισβήτητο γεγονός, αφού ο άνθρωπος γεννιέται ανατρέφεται εντός των κόλπων της οικογένειας, η οποία του προσφέρει κάθε είδος στοργής, προφύλαξης και κάθε άλλη βοήθεια.

Κατά ταύτα η οικογένεια δεν είναι ένας απλός οικονομικός οργανισμός, που επιδιώκει να εξασφαλίζει στα μέλη του τα μέσα της ζωής, ο οποίος μπορεί και να διαλύεται, εφ’ όσον τούτο επιτυγχάνεται μ’ άλλα τελειότερα οικονομικά μέσα, όπως υποστηρίζει ο Μαρξ, ούτε μόνον βιολογική κοινότητα αίματος και κατοικίας, αλλά μία κοινότητα πίστεως, αγάπης και πνεύματος, που καλύπτει όλες τις περιοχές της ζωής, από τη γέννηση μέχρι το θάνατο και πέραν τούτου.

Τη θέση αυτή της οικογένειας έχει ενστερνιστεί η Χριστιανική θρησκεία η οποία ανύψωσε αυτή σε μέγα μυστήριο πλήρες θείας χάριτος και θείας ευλογίας για όλα τα μέλη, τα οποία συσπειρούνται γύρω από την οικογενειακή εστία. Η χριστιανική οικογένεια είναι η ιδανική, η τέλεια εικόνα της, αφού είναι ευλογημένη από τον ουράνιο πατέρα.

Ο Pestalozzi σ’ όλα τα έργα του, επαναλαμβάνει με διάφορες μορφές την ιδέα, ότι η οικογένεια αποτελεί τον αρχικό τύπο ανθρώπινης κοινωνίας, τονίζοντας ότι «θα μείνεις πάντοτε, πατριαρχική οικία, η βάση της αγωγής της ανθρωπότητας, ο καταλληλότερος προς αγωγή τύπος».

Οι οικογένεια αποτελεί τον αρμονικό σύνδεσμο ετερογενών στοιχείων. Η αρχή του Binswanger, ότι στο γάμο το εγώ συναντάει το εσύ, για να σχηματίσουν τα δύο μαζί με τα παιδιά, το εμείς της οικογένειας, είναι ορθή.

Οι γονείς οφείλουν να είναι, αλλά και να παρουσιάζονται σαν ζεύγος ενωμένο, όχι φυσικά με την έννοια της βιολογικής ενότητας μόνο, αλλά και της ψυχολογικής και πνευματικής. Στην διαπαιδαγωγούσα οικογένεια  οι γονείς ενώνονται συνεργάζονται, διαπαιδαγωγούν, αλλά και διαπαιδαγωγούνται.

Η ευτυχής συζυγική ένωση, δεν είναι άθροισμα δύο όμοιων χαρακτήρων όπως συνήθως πιστεύεται, αλλά εναρμόνιση δύο αλληλοσυμπληρωμένων ατόμων, διαφορετικού φύλου και χαρακτήρα, που καθένας από τους δύο βρίσκει στον άλλον ενσαρκωμένες τις αξίες, στις οποίες και ο ίδιος πιστεύει. Για τον λόγο τούτο η συζυγική ζωή ασκεί ύψιστη μορφωτική επίδραση επί των ατόμων, που συμβιούν και απαρτίζουν την οικογένεια.

3. Ιστορική εξέλιξη της οικογένειας

Η οικογένεια σαν ανθρώπινη κοινότητα παρουσιάζεται κατά την ιστορική της πορεία με διάφορες μορφές. Οι ιστορικές μορφές της οικογένειας διακρίνονται από τις σχέσεις, μεταξύ ανδρός και γυναικός. Έτσι τη βρίσκουμε σε διάφορες εποχές και λαούς σαν πολυγαμική οικογένεια και μονογαμική. Η πρώτη μορφή της οικογένειας συναντάται στις άγριες φυλές, όπου η ζωή είναι πρωτόγονη. Η μονογαμική οικογένεια είναι δείγμα ανώτερου πολιτισμού και παρουσιάζεται θα έλεγε κανείς, με τρεις οικογενειακούς τύπους κατά την εξέλιξή της. Είναι δε η πατριαρχική οικογένεια, η ετεραρχούμενη μικρή οικογένεια και η φυσική οικογένεια, που είναι ταυτόσιμη με την χριστιανική.

1. Η πατριαρχική οικογένεια, η οποία αποτελεί την οικογένεια-κράτος. Αρχηγός αυτής είναι ο πρεσβύτερος γενάρχης, ο καλούμενος Πατριάρχης, ο οποίος προΐσταται όλων των μελών της μεγάλης οικογένειας. Η μορφή αυτής της  οικογένειας απαντάται στους νομαδικούς λαούς. Κλασική μορφή αποτελούν οι τσιγγάνοι.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματά της είναι η απόλυτη υπακοή στον αρχηγό και στους πρεσβύτερους, η αυστηρή πειθαρχία και οι στενοί δεσμοί μεταξύ όλων των μελών της οικογένειας.

2. Η ετεραρχούμενη μικρή οικογένεια, είναι εκείνη που έχει στενά όρια και περιλαμβάνει τους συζύγους και τα παιδιά που ζουν ίδια ζωή, που τα παιδιά μεγαλώνουν σε οικοτροφεία ή με τις φροντίδες τροφών, χωρίς ισχυρούς δεσμούς μεταξύ τους, αφού η οικογενειακή θαλπωρή ανατίθεται σε άτομα ξένα προς την οικογένεια. Πρόκειται για τη σύγχρονη  μορφή της οικογένειας, η οποία απαντάται στα μεγάλα αστικά κέντρα και στις μεγαλουπόλεις, όπου επικρατεί ο λεγόμενο δήθεν κοσμοπολίτικο πνεύμα, το οποίο επιτρέπει στα μέλη την απόλυτη ελευθερία. Είναι μία υποτυπώδης και κατά συνθήκη οικογένεια, η οποία υπάρχει μεταξύ των ευπορούντων ατόμων, που ευτυχώς δεν έχει λάβει στην πατρίδα μας ευρεία μορφή.

Η φυσική χριστιανική οικογένεια είναι η ιδανική μορφή της, αφού είναι η οικογένεια του μέτρου και της αρμονίας, που απαντάται και στην πατρίδα μας. Είναι η κατ’ εξοχήν ελληνική οικογένεια.

Έτσι μπορούμε να ειπούμε, ότι η πατριαρχική οικογένεια απαντάται στην αρχή του πολιτισμού, η δεύτερη είναι σύμπτωμα παρακμής του και η τρίτη είναι έκφραση ανόδου του πολιτισμού.

4. Επίδραση της οικογένειας επί του φαινόμενου της αγωγής

Η ύψιστη αποστολή της οικογένειας, δεν περιορίζεται μόνο στην διαιώνιση του είδους, δηλαδή στην γέννηση νέων ατόμων και στην συντήρηση τούτων στην ζωή, αλλά επεκτείνεται και πέραν τούτων, όπου αναφύονται πολλά καθήκοντα για τους γονείς. Ύψιστη εθνική και κοινωνική αποστολή της οικογένειας αποτελεί, η πνευματική και ηθική διαπαιδαγώγηση των τέκνων, γεγονός που υμνήθηκε, κατά καιρούς από πολλούς. Θεωρείται δε, ο σπουδαιότερος παράγοντας για την ομαλή διάπλαση του παιδιού, αφού δεν υπάρχει άλλο καταλληλότερο περιβάλλον, όσα μέσα και να διαθέτει όπου το παιδί δύναται να αυξάνει και να εξελίσσεται ομαλά.

Έτσι οι γονείς, οι αδελφοί, ο παππούς, η γιαγιά και γενικά τα συγγενικά πρόσωπα του ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος, ασκούν καταλυτική επίδραση με τις πράξεις τους, με το παράδειγμά τους, με την εν γένει συμπεριφορά τους, επί του παιδιού, ώστε τα πρώτα βιώματα και  εμπειρίες του να μένουν βαθύτατα χαραγμένες στην ψυχή του και να κατευθύνουν ανάλογα τον μετέπειτα ψυχικό του βίο.

Στο οικογενειακό περιβάλλον το παιδί δέχεται το ποσόν της τρυφερότητας και των φροντίδων, τα οποία έχει ανάγκη για να γίνει ώριμος άνθρωπος, όπως ακριβώς οι καρποί του δένδρου έχουν ανάγκη ορισμένου ποσού ηλιακού φωτός και θερμότητας για να ωριμάσουν.

Το παιδί δεν είναι ένας ενήλικας σε μικρογραφία. Είναι ένα εύθραυστο και ευάλωτο ον, που πρέπει τα πρώτα του χρόνια να τα περάσει μέσα σ’ ένα ειρηνικό, γαλήνιο και ήρεμο περιβάλλον, από το οποίο θα δέχεται ευνοϊκές επιδράσεις, ώστε να αποκτά σιγά-σιγά πολύτιμη εμπειρία. Εκεί θα μάθει τον κώδικα να επικοινωνεί με τ’ άλλα πρόσωπα, που δεν είναι άλλη από τη γλώσσα που λέγεται για τούτο και μητρική, αφού η Μητέρα είναι εκείνη που θα το μάθει πρώτη να μιλάει. Αυτή δε, είναι εκείνη που δεσπόζει όλων των προσώπων που ασκούν αγωγή και στέκεται ψηλότερα απ’ όλους. Είναι η Μητέρα η βασίλισσα του σπιτιού, η οποία αγαπά και προσφέρει χωρίς να ζητάει ανταλλάγματα, πληρωμή.

Ο μεγάλος παιδαγωγός Pestalozzi υποστήριζε σ’ όλη του τη ζωή, ότι η Μητέρα αποτελεί το ιδεώδες του παιδαγωγού και η μητρική αγωγή τη βάση της φυσικής αγωγής. Στο βιβλίο του «Λεονάρδος και Γερτρούδη» λέγει: «Κάθε λέξη της Μητέρας προς το παιδί βρίσκεται σε στενότατο σύνδεσμο προς την αληθινή ζωή του προς τη πραγματικότητα που το περιβάλλει. Γι’ αυτό ακριβώς αποτελεί ζωή και μεταδίδει ζωή. Και το ελάχιστο που δίνει η μητέρα ένεκα του τρόπου που το προσφέρει, της δύναμης αλλά και αγάπης που ενέχει τούτο, είναι μέγα για το παιδί και εξόχως μορφωτικό. Ο Froebel προσπαθεί να διαρρυθμίσει το παιδαγωγικό του σύστημα το λεγόμενο «νηπιακός κήπος», κατά το πρότυπο της οικογενειακής αγωγής. Όλοι δε οι παιδαγωγοί θεωρούν την Μητέρα γόνιμη εστία, για να καλλιεργήσει στο παιδί κάθε αρετή, όταν βέβαια λειτουργεί ορθά και είναι ηθικά συγκροτημένη.

Προσπάθειες για ανάπτυξη του παιδιού εκτός οικογένειας σημείωσαν παταγώδη αποτυχία. Πειράματα που έγιναν στην κομμουνιστική Ρωσία αλλά και στη χιτλερική Γερμανία, όπου προσπάθησαν να αναπτύξουν τα παιδιά μέσα σε ειδικά ιδρύματα με τους καλύτερους όρους υγιεινής και ιατρικής περιθάλψεως απέτυχαν, γιατί τα παιδιά αυτά που ανατράφηκαν μακριά από την οικογένεια, μειονεκτούσαν όχι μόνο στην πνευματική εξέλιξη  και κοινωνική προσαρμογή, αλλά ακόμη  και στην σωματική τους ανάπτυξη, παρά την τελειότατα των υγιεινών και διαιτητικών συνθηκών, που είχαν δημιουργήσει και οι δύο μορφές φασισμού, που αποπειράθηκαν τούτο. Η στέρηση της αγάπης που έχει θεία την καταγωγή της, η ηθική εγκατάλειψη είναι ίσως το μόνο πράγμα που δεν μπορεί να αντέξει το μικρό πλάσμα.

Η οικογένεια συνεπώς επιδρά ισχυρότατα στη σωματική και ψυχική διάπλαση του παιδιού. Η επίδραση αυτή αρχίζει πριν γεννηθεί τούτο, αφού η αγωγή του είναι απόρροια και εκροή της αγωγής των γονέων του, η προσωπικότητα των οποίων θα σηματοδοτήσει την αγωγή του. Οι μέλλοντες να έλθουν σε γάμου κοινωνίαν οφείλουν, όπως  αναφέραμε, να είναι σωματικά αλλά και ψυχικά υγιείς. Έτσι γονείς υγιείς ψυχικά και σωματικά, δημιουργούν τέκνα με καλές σωματικές, αλλά κι ψυχικές καταβολές. Και οι μεν σωματικές καταβολές αναφέρονται στις ικανότητες και δεξιότητες του σώματος, οι δε ψυχικές στην νόηση, το συναίσθημα, στη βούληση, σ’ όλες δηλαδή τις ψυχικές του λειτουργίες.

Οι ευθύνες των γονέων πολλαπλασιάζονται από τη στιγμή  της γέννησης του παιδιού και αναφέρονται πέραν της αγωγής που ασκούν και στην  και στην τροφή, τον ύπνο, την ενδυμασία, την καθαριότητα κλπ. Η καλή διατροφή των παιδιών, είναι ένα από τα σπουδαιότερα θέματα που πρέπει να ενδιαφερθεί η οικογένεια. Το παιδί έχει ανάγκη επαρκούς και καλής ποιότητας τροφής για την κανονική του ανάπτυξη, την συντήρηση και την ανανέωση των δυνάμεών του, τις οποίες δαπανά αφειδώς στα παιχνίδια του, αλλά και στη συνεχή κίνηση και δραστηριότητα που επιδεικνύει. Ένα άλλο σπουδαίο σημείο, το οποίο οφείλει να προσέξει η οικογένεια, είναι ο ύπνος του παιδιού. Είναι δε, ο ύπνος όπως λένε οι παιδαγωγοί αναγκαιότερος και από την τροφή και σχεδόν τόσο αναγκαίος όσον και το νερό! Με τον κατάλληλο ύπνο το παιδί επιτυγχάνει να αποβάλλει την κόπωση της προηγούμενης ημέρας και ο οργανισμός αποβάλλει δια του αίματος τις καματογόνες ουσίες της προηγηθείσας εργασίας, και ανανεώνει και φρεσκάρει τις φθαρείσες ουσίες των μυών και των νευρικών κυττάρων. Είναι δε, ολέθριο το φαινόμενο που παρατηρείται στις ημέρες μας, τα παιδιά να ξενυχτούν προσηλωμένα στο γυαλί των τηλεοράσεων, που η ποιότητα των προγραμμάτων τους δεν κολακεύει τον πολιτισμό μας.

Έτερο δε μέλημα της οικογένειας πρέπει να είναι η φροντίδα για άνετη και καθαρή ενδυμασία, για καθαριότητα του σώματος, της κατοικίας, για επαρκή φωτισμό και αερισμό των δωματίων. Επίσης μεγάλη δε πρέπει να είναι η μέριμνα των γονέων για τα παιγνίδια του παιδιού, που είναι οργανική ανάγκη τους, αφού παίζουν μέχρι κοπώσεως και αλλάζουν παιγνίδι και ξεκουράζονται και αναλαμβάνουν δυνάμεις.

Στους κόλπους της οικογένειας , όπου μαθητεύει το παιδί, αποκτάει τόσες γνώσεις και εμπειρίες, όσες δεν μπορεί να μάθει καθ’ όλα τα έτη που φοιτά στο σχολείο, σ’ όλες τις βαθμίδες του.

Η οικογένεια τέλος αποτελεί παράγοντα ηθικής, θρησκευτικής και καλαισθητικής αγωγής. Είναι δε τεράστια η επίδραση που ασκεί το οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και το ευρύτερο, το κοινωνικό στην διαμόρφωση, του ψυχικού κόσμου και του χαρακτήρα του. Στους κόλπους της οικογένειας θα μάθει ν’ αγαπά, να σέβεται, να υπακούει, να προσεύχεται και να επικοινωνεί με τον Θεό. Διαπιστώσαμε ότι τα περισσότερα από τα παιδιά που έρχονταν στο σχολείο, όταν υπηρετούσα, δεν γνώριζαν να κάνουν τον σταυρό τους, παράληψη ολέθρια εκ μέρους της οικογένειας, η οποία έχει χρέος να διδάξει την θρησκεία μας από τα πρώτα βήματα του παιδιού.

Η καλαισθητική αγωγή είναι επίσης έργο της οικογένειας, αφού εκείνη θα διδάξει το παιδί το ωραίο, την τάξη και αρμονία, την τελειότητα που έχει η δημιουργία.

Για το παιδί οι γονείς είναι τα πρότυπα, τα οποία αντιγράφει και μιμείται, αφού ο άνθρωπος «είναι φύσει μιμητικό ζώο», όπως λέγει ο Αριστοτέλης. Εντεύθεν και η υποχρέωση των γονέων να είναι κατά το δυνατόν η ζωή τους ιδανική, αρμονική για να διδάξει τα παιδιά. «Τίποτα δεν περνάει τόσο γλυκά στην ψυχή του παιδιού όσο το παράδειγμα», λέει ο J. Lockr. Η ψυχολογία του βάθους διδάσκει ότι οι παραστάσεις και τα βιώματα της πρώτης παιδικής  ηλικίας προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά της ώριμης ηλικίας.

Ο αείμνηστος καθηγητής της Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας Σ. Καλλιάφας, έλεγε ότι τα ελαττώματα και οι κακές έξεις των μεγάλων, προέρχονται συνήθως από την κακή και διεστραμμένη διαπαιδαγώγησή τους κατά την νηπιακή ηλικία!!

Οι αρνητικές ιδιότητες του χαρακτήρα, όπως η κενοδοξία, η ζηλοτυπία, ο φθόνος, η αλαζονεία, το μίσος κλπ. έχουν γεννηθεί κατά την πρώτη παιδική ηλικία, μέσα σε οικογενειακό περιβάλλον κενόδοξων, μισάνθρωπων, ζηλόφθονων  και εγωιστών ανθρώπων. Το παιδί λ.χ. ενός σκληρού πατέρα φέρεται με βιαιότητα και σκληρότητα στις σχέσεις του με τους άλλους, περιφρονεί τη γνώμη τους, στερείται κοινωνικών,  συναισθημάτων και είναι κατά βάθος πολέμιος της κοινωνικής προόδου και του πολιτισμού.

5. Η επίδραση της οικογένειας στη διαμόρφωση των ανθρώπινων κοινωνιών

Η πνευματική υγεία και η ευημερία μιας ανθρώπινης κοινωνίας εξαρτάται γενικά από τα άτομα που την απαρτίζουν, έτσι άτομα υγιή σωματικά ψυχικά και πνευματικά διαμορφώνουν κοινωνίες, οι οποίες δύνανται να προοδεύσουν, να ευημερήσουν, να γίνουν πρότυπα για μίμηση. Για τον λόγο αυτό ο ρόλος της οικογένειας είναι καταλυτικός για την δημιουργία υγειών από κάθε άποψη ατόμων. Το μέλλον του πλανήτη μας, η πρόοδος, ή καταστροφή της ανθρωπότητας, η ευτυχία ή η δυστυχία της, το αν θα επιζήσει ή θα καταστραφεί εξαρτάται, από τους μικρούς ανθρώπους που η οικογένεια διαμορφώνει στους κόλπους της. Η μητέρα η οποία κινεί το λίκνο του παιδιού της, κινεί το λίκνο της ανθρωπότητας. Η Μητέρα πρέπει να βοηθηθεί από την Κοινωνία, την Πολιτεία, για να κάμει την οικογένεια εργαστήριο αγωγής, καθίσταται εντονότερη σήμερα, που ζούμε σε μια εποχή που τη χαρακτηρίζει μια ιδιάζουσα κρίση αξιών, που παρεκκλίνουμε από τις αιώνιες κοινωνικές, αλλά και θρησκευτικές αξίες που πρέπει να φωταγωγούν τη ζωή μας. Η αρμονική ζωή συνεπώς της οικογένειας δημιουργεί τον ομαλό τύπο παιδιού, εφοδιασμένο με όλες τις αρετές και τα κοινωνικά συναισθήματα. Απεναντίας διενέξεις και έριδες οικογενειακή δυσαρμονία, ανήθικοι τρόποι ζωής, διαζύγια κλπ. δημιουργούν τον αντικοινωνικό τύπο άνθρωπο, με συμπλέγματα μειονεξίας και τάσεις εγκληματικότητας, συμπεριφορά επιζήμια για το άτομο, αλλά και για την κοινωνία γενικότερα.

6. Η κρίσιμη θέση της σύγχρονης οικογένειας

Από όσα αναφέραμε, γίνεται φανερό ότι η οικογένεια έχει τεράστια συμβολή στη μόρφωση, στην πρόοδο την ευημερία του ατόμου και για τούτο πρέπει να μείνει θεσμός αιώνιος, ακατάλυτος, σε πείσμα όλων εκείνων που τη μάχονται, επιδιώκοντας, προφανώς να ιδούν τον άνθρωπο έρμαιο των δικών τους θεωριών και αντιλήψεων που είναι ξένες προς τον δικό μας πολιτισμό, τη θρησκεία μας, τα ιδανικά μας.

Η γαλήνη που ανατέλλει μέσα από τους κόλπους της οικογένειας, είναι στοιχείο αναντικατάστατο για την ύπαρξη του ανθρώπου. Είναι δε αναγκαίο για την ύπαρξη της οικογένειας, τα άτομα που την συγκροτούν να έχουν αξιοπρεπή εργασία, που θα προσπορίσει τα μέσα για την συντήρησή της, στοιχεία απαραίτητα.

Παρά ταύτα ενεδρεύει στις ημέρες μας ο μέγας κίνδυνος της παρακμής των ηθικών αξιών, φαινόμενου που, εν πολλοίς προέρχεται από την υπερτροφική ανάπτυξη του τεχνικού και μηχανικού πολιτισμού, που θέτει σε ήσσονα θέση τον άνθρωπον, αυτόν καθ’ αυτόν, μ’ αποτέλεσμα να κατηφορίζουμε στην ηθική απαθλίωση, στον μηδενισμό κάθε πνευματικού ιδεώδους, που έτσι οδηγούμεθα στον αφανισμό. Εξάλλου η απομάκρυνση του ανθρώπου από την χριστιανική θρησκεία, που είναι κατ’ εξοχή οικογενειακή θρησκεία, η οποία συντελείται με ένα ιδιότυπο τρόπο, ο οποίος ανάγεται στην παρατηρούμενη αδιαφορία των ανθρώπων για τα όσα μυστηριακά συνδέουν τον άνθρωπο με τον Θεό, οι οποίο δεν εκκλησιάζονται, δεν προσεύχονται, δεν επικοινωνούν με τον Θεό, είναι και αυτό ένα στοιχείο που αποδυναμώνει τον ιερό θεσμό της οικογένειας. Γενικά οι δυσμενείς επιδράσεις για την οικογένεια προέρχονται από πολλούς παράγοντες που δρουν ανασταλτικά για την εύρυθμη λειτουργία της. Η χαλάρωση των οικογενειακών ηθών, ο άκρατος ευδαιμονισμός που επικρατούν, τα αθεϊστικά δόγματα του ξεθωριασμένου πλέον μαρξισμού, ο παρεξηγημένος φιλελευθερισμός, η διάδοση ψυχαναλυτικών και σεξουαλικών θεωριών και πλήθος άλλων παράδοξων αντιλήψεων, έγιναν αιτία να θεωρείται η αχαλίνωτη ελευθερία, η ανεμπόδιστη και αφύσικη ζωή σαν μοντέρνος τρόπος διαβίωσης, που είναι ολέθριο λάθος.

Ως εκ τούτου, προβάλλει αδήρητη η απαίτηση να ενισχυθεί ο θεσμός της οικογένειας, με κάθε μέσον και ειδικότερα από εκείνους τους παράγοντες που μπορούν και πρέπει να βοηθήσουν την οικογένεια να επιτελέσει την αποστολή της.

Και πρώτα-πρώτα η Πολιτεία που έχει και την αποκλειστική ευθύνη για την ενίσχυσή της. Να καθιερώσει κίνητρα και διευκολύνσεις για την εργαζόμενη μητέρα, για να αποφύγουμε τον φυλετικό μαρασμό, που μας οδηγεί η υπογεννητικότητα, που συνεχώς μεγεθύνεται και είμαστε σαν έθνος, σαν λαός πληθυσμιακά συρρικνωμένος και βαίνουμε σήμερα προς φυλετικό αφανισμό.

Και το σχολείο μπορεί να ενισχύει την λειτουργία του με διαλέξεις, με συγκεντρώσεις των γονέων, που θα τους δίνει όλες εκείνες τις οδηγίες, που θα βοηθήσουν τους γονείς να λειτουργήσουν αρμονικά σαν οικογενειάρχες. Ο μέγιστος κίνδυνος που έχει εισβάλει στους κόλπους της οικογένειας είναι τα άμετρα διαζύγια, που πολλαπλασιάζονται στις ημέρες μας. Οι επιπτώσεις από τις διαλυμένες οικογένειες είναι τεράστιες για τα παιδιά, που θα φέρουν δια βίου τραυματικές εμπειρίες, που θα δηλητηριάζουν μόνιμα τη ζωή τους.

Τέλος, η Ιερά Μητρόπολή μας, ο Παναγιώτατος Ποιμενάρχης μας με τις σοφές νουθεσίες του, με τα ευαγή Ιδρύματα που έχει άοκνα ιστορήσει, προσφέρει άμετρη την βοήθειά του προς τον ιερόν θεσμό, τον ευλογημένο, που λέγεται οικογένεια, που και εσείς γίνατε αποδέκτες της  ενέργειάς του, της αγάπης του, της άμετρης στοργής του, αφού εδώ φιλοξενούνται τα αγαπημένα σας τέκνα και οφείλετε άμετρες χάριτες προς τον σεπτό Ιεράρχη μας.

Έχετε δε την ευτυχία να είστε γονείς, παππούδες, θείοι των νέων παιδιών που είναι εδώ τρόφιμοι του Σταθμού που ίδρυσε η Ιερά Μητρόπολή μας για εσάς, για τα παιδιά σας. Και να είστε υπερήφανοι γιατί καταβάλετε μεγάλες προσπάθειες για να μεγαλώσουν, να τρανέψουν, να ωριμάσουν ορθά τα παιδιά σας. Τις προσπάθειες και τον αγώνα που καταβάλετε περίτρανα έχει περιγράψει ποιητικά ένας λάτρης της οικογένειας, παππούς ήδη,* «Το Ανθάκι» που με αυτό τελειώνω. Λέει λοιπόν:

«Το Ανθάκι»

Πριν λίγο από το δέντρο της ζωή

 πετάχθηκε ένα μικρό ανθάκι.

Θεέ μου δώσ’ του ζωούλα, να χαρείς,

είναι μικρό κι αδύναμο λιγάκι.

Δωσ’ του νεράκι της ζωής ν’ αναστηθεί.

Κάνε ο ήλιος της χαράς να το ζεστάνει.

Στείλε τον άγγελο να του παρασταθεί,

μάτι κακό να μη μας το βασκάνει.

Ξερίζωσε του μίσους τον κισσό

τη φύτρα της κακίας και του φθόνου

αυτά που πίνουν της αγάπης το νερό

και το ποτίζουν με το βόρβορο του πόνου.

Κάνε αρρώστιας παγωνιά να μη γευτεί

ο λίβας τον πολέμου μη το κάψει·

 μα, βοήθα το σιμά ν’ αναστηθεί

 κλωνιά κι ανθάκια άλλα να πετάξει.

Αγάπης άρωμα στους γύρω να σκορπά

της καλοσύνης ο χυμός να το θεριεύει

 πάντα «ψηλά» κάνε Θεέ μου να κοιτά

και τις μικρότητες από ψηλά να αγναντεύει.

ΑΝΘΡΩΠΟΣ τίμιος και δίκαιος, να γενεί.

 Γι’ αυτό, τη χάρη δώσ’ του. Ευλόγησε το.

 Ν’ ανέβει ως το χρυσό σου το θρονί

και τότε αν θέλγεις, κόψε το και μύρισε το.

Δ. Μ.

* Ο Δ. Ματσούκας που έχει γράψει ένα ποίημα.